نسبت محبت و ریاست و در اندیشه سیاسی فارابی

پرسشی که این پژوهش با آن مواجه بود به جایگاه دوستی مدنی در فلسفه سیاسی فارابی و نسبت میان دوستی با انواع مدینه ها برمی گردد. تحلیل محتوای آثار فارابی آشکار می کند که اولاً فارابی مقوله دوستی را در منظومه فلسفی خود ـ و نه تنها در روابط انسانی و در مدینه، بلکه در کل عالم وجود، و بر اساس آن در مدینه ـ محل تامل قرار داده است و منشأ دوستی در انسان را قوه نزوعیه نفس می داند. ثانیاً مقوله دوستی نزد وی پیوند عمیقی با مسئله «وجود» دارد. از این رو، مقوله وجود، مقوله دوستی را ایجاب می کند و این دوستی در مقام امر مولّف و پیوندده موجودات می باشد؛ ثالثاً دوستی مدنی با مسئله «معرفت» ارتباط پیدا می کند که طی آن، مقوله معرفت، با برداشتی که افراد هر مدینه از سعادت و موضوع مورد دوستی دارند، تمایز انواع مقولات دوستی را ضروری می سازد، و لذا برای فارابی به دلیل تفاوت ماهوی دو نوع مدینه فاضله و مضادات آن (بر اساس معرفتی که به غایت وجود، یعنی سعادت قصوی و سعادات مظنونه تحصیل می شود) دوستی در این دو نوع مدینه نیز متفاوت است.